Op woensdag 25 maart 2015 werd in het Van der Valk Hotel in Ridderkerk de algemene ledenvergadering gehouden van VBO Fresh World. Voordat gastspreker Jeroen Smit (foto links) het woord kreeg, werden de jaarverslagen en de begroting vastgesteld. Van Jan Berkman en Rien Wisse werd afscheid genomen als bestuurslid. Ger Visser en Wim den Otter (foto boven) presenteerden het verslag van de kascontrolecommissie. Khalid Kassrioui (foto rechtsonder) presenteerde de nieuwe opzet van Jong VBO, dat voortaan VBO Inspireert zal heten.
Jeroen Smit hield gaf een boeiend college over leiderschap in de 21e eeuw. De crisis was voor alles een crisis in leiderschap. IJdelheid, hebzucht, tunnelvisie en groupthink hebben op veel plekken pijn gedaan. Maar hebben we er nou ook wat van geleerd?
Smit betoogde dat de komende jaren in het teken zullen staan van duurzaamheid. Niet omdat het een modieuze gedachte is, maar omdat het móet. We consumeren anderhalf keer sneller dan de wereld aan kan. Over 20, 30 jaar is de wereldbevolking met 2 tot 3 miljard mensen gegroeid. Intussen is de politiek niet in staat de grote problemen op te lossen. Bedrijven kunnen echter wel iets betekenen. Ondernemers kunnen immers in oplossingen denken. Daarbij komt dat ook de burger de draai naar duurzaamheid zal maken. Die wil zijn geweten niet langer belasten met onverantwoord koopgedrag. 'Bezit' maakt steeds meer plaats voor 'delen'. De CD wordt Spotify, en een boor koop je niet meer, die leen je. Jongeren willen zich wel verplaatsen, maar het bezit van een auto is geen doel meer. Bovendien: achter het stuur kun je niet online zijn...
Ontwrichting
Bij het inzetten van de nieuwe koers worden we geholpen door het ontwrichtende karakter van nieuwe technologie. Denk aan internet: 'internet kills the middle-men'. De manier waarop vraag en aanbod bij elkaar komen, zal op vele fronten drastisch veranderen. Wie op dat terrein actief is, zal zich moeten bezinnen op de toekomst. Een 'het zal mijn tijd wel duren'-mentaliteit is rampzalig voor ondernemingen: 'culture eats strategy for breakfast'. De opdracht aan ondernemers is: wees alert, kijk goed naar uw handel, kijk naar de plaatsen waar vraag en aanbod samenkomen, of en hoe die veranderen.
Wat voor leiderschap hoort bij al deze ontwikkelingen? Volgens Smit volstaat het niet meer, dat de baas slechts manager is. Bedrijven vragen om gepassioneerde ondernemers. Verder is radicale transparantie nodig. Op de werkvloer moeten we met elkaar omgaan zoals in social media. Door deze openheid en transparantie ontstaat uitwisseling van kennis. De 'baas' blijft natuurlijk nodig voor visie en strategie. Een andere belangrijk aspect is diversiteit in het bestuur van de onderneming. Dat betekent ook meer vrouwen in de top. Een divers bestuur ziet meer, bekijkt vraagstukken vanuit meer invalshoeken. Het vierde element van het nieuwe leiderschap is integriteit, waaraan je iedere dag moet werken.
Jeroen Smit is hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, onderzoeksjournalist en auteur van boeken over onder meer ABN Amro en Ahold.
